به گزارش گروه دفاع و امنیت مشرق، هشتمین رزمایش پیامبر اعظم (ص) سپاه پاسداران انقلاب اسلامی که هفته گذشته در منطقه شرق کشور برگزار شد، اگرچه در مقایسه با رزمایش های پیامبر اعظم (ره) گذشته، تنها به فعالیت نیروی زمینی خلاصه شده و از شلیک موشک و فعالیتهای مهم نیروی دریایی سپاه، خبری در آن نبود، اما همچون سایر رزمایشهای نیروهای مسلح کشورمان تاکتیک ها و سلاح های جدیدی را در مرحله عملیاتی مورد استفاده قرار داد که کمتر مورد توجه رسانه های کشورمان بوده است و می توان مهمترین آنها را در موارد زیر خلاصه کرد.

shoot and scoot توپخانه ای

در سالهای اخیر با اعلام تاکتیک نبرد ناهمطراز به عنوان روش اصلی دفاعی جمهوری اسلامی ایران، بخش های مختلف از سیستم دفاعی کشور دستخوش تغییرات فراوانی شده که یکی از این بخش ها، توپخانه صحرایی است.

در تاکتیکهای عملیات منظم نظامی به صورت معمول تعداد زیادی از توپها و یا راکت اندازها در کنار هم در آرایش های متفاوت قرار گرفته و به شلیک می پردازند اما با نگاهی مانورهای اخیر در ایران و خصوصا مانور اخیر سپاه مشاهده می شود که بسیاری از قبضه های توپ و راکت انداز مورد استفاده، به تنهایی به اجرای آتش می پردازند. این تاکتیک در علم روز نظامی جهان با عنوان " shoot and scoot " شناخته می شود.


 ترجمه این عبارت را می توان " شلیک کن – فرار کن " و یا " شلیک کن – حرکت کن " دانست. اساس این تاکتیک بر این اصل استوار است که واحدهای توپخانه عمدتا به شکل قبضه های مستقل وارد عمل شده و به سرعت و پس از اجرای آتش سریع موقعیت خود را تغییر دهد و سپس از موقعیت دیگری شلیک را ادامه دهد. این تاکتیک امکان رهگیری و نابودی قبضه های شلیک کننده را بسیار کاهش می دهد و از لحاظ روانی دشمن را تحت فشار شدید قرار می دهد.

 طرف مقابل ناگهان در مدت زمانی کم با حجم زیادی از گلوله ها و راکتهای مختلف رو به رو می شود که دقیقا نمی داند از کجا بر سر او فرود می آیند. این تاکتیک در جریان جنگ های اخیر بین حزب الله و حماس با رژیم صهیونیستی مورد استفاده قرار گرفته و باعث افزایش درصد بقاء پذیری پرتابگرهای رزمندگان مقاومت در برابر آتش دقیق رژیم صهیونیستی بوده است.

تونل هایی برای اختفاء و غافلگیری دشمن

تاکتیک دیگری که در این رزمایش و تمرینات قبلی ارتش و سپاه مورد استفاده قرار گرفته است بحث استفاده از تونلها و پنهگاه های زیرزمینی است که در نقاط مختلف برای نیروهای زمینی تعبیه شده است. این تاکتیک به نوعی به عنوان بخشی از عملیات غافلگیرانه طراحی شده است که بر اساس آن نیروهای رزمی برای دوری از کشف شدن توسط ماهواره و پرنده های شناسایی دشمن به تونلهای زیر زمینی منتقل می شوند.

باید توجه داشت که برای مثال در کشورهای غربی برای مقابله با این تاکتیک طرح هایی به مرحله اجرا درآمده است که از جمله آنها می توان به پرنده های بی سرنشین مجهز به رادارهای روزنه و حسگرهای حرارتی و یا هواپیماهای سری " E-8 " با قابلیت رهگیری حرکت واحدهای زمینی اشاره کرد. به نظر می رسد فرماندهان ایرانی برای مقابله با این پرنده ها دو روش را در پیش گرفته اند.


اول، بحث عمیق بودن این تونلهاست که به نوعی نیروها را از کشف شدن بدست این عوامل حفظ می کند و بحث دیگر استفاده از تورهای استتار حرارتی است. در صورتی که به تصاویر مربوط به رزمایش پیامبر اعظم 8 و یا سایر تمرین های نظامی نیروهای مسلح دقت کرده باشید پوششهای توری شکلی را مشاهده می کنید که بر روی ادوات و یا بخش های سر باز سنگرها و یا محل های عبور کشیده شده است. این پوشش ها علاوه بر ایجاد استتار بصری در برابر شناسایی عادی با کاهش شدید امواج فروسرخ احتمال شناسایی نفرات و تجهیزات را کاهش می دهد.

پهپادها، چشمان آنلاین فرماندهان در آسمان

بحث دیگری که به نظر می رسد در این تمرین نظامی مورد تاکید بوده، گسترش استفاده از پرنده های بدون سرنشین در این رزمایش است. با کمی انحراف از بحث اصلی باید به این نکته اشاره کرد که در سالهای اخیر شاهد افزایش بسیار سریع در بحث استفاده از پهپادها در نقش های گوناگون خصوصا بحث شناسایی و کسب اطلاعات بودیم. در جنگهای قرن بیست و یکم ثانیه ها سرنوشت ساز بوده و داشتن قابلیت تهیه تصایر زنده از صحنه نبرد می توان تغییری انقلابی در توانایی فرماندهی صحنه نبرد باشد.

با کمک این قابلیت به صورت خیلی سریع از تغییرات رخ داده در جریان عملیات رزمی اطلاع کسب کرده و در صورت لزوم تغییرات لازم را در تاکتیک ها اعمال کنند. با داشتن این قابلیت می توان علاوه بر جلوگیری کردن از خسارات جانی و تجهیزاتی با حجم آتش بسیار کمتر خسارت بسیار سنگین تری را به دشمن وارد کرد.

در بخش تسلیحات نیز در این رزمایش شاهد معرفی تعدادی از دستاوردهای جدید جهاد خودکفایی نیروی زمینی سپاه پاسداران بودیم. اولین سلاحی که در این رزمایش معرفی شد یک نمونه سلاح انفرادی دوش پرتاب 20 میلی متری بود که بنا به گفته فرماندهان به عنوان یک سلاح ضد بالگرد کاربرد دارد. شکل ظاهری این سلاح به مانند سلاح های کالیبر سنگین دیگر در حوزه سلاح های ضد مواد بوده اما به نظر می رسد به منظور کاهش طول و وزن این سلاح این محصول به صورت " بولپاپ " طراحی شده است.


در طراحی بولپاپ خشاب در عقب قبضه و پشت مکانیزم ماشه تعبیه می شود و باعث می شود که طول سلاح کوتاه تر و در نتیجه وزن آن کمتر شود. البته می توان این انتظار را داشت که با توجه به نصب دوربین از این سلاح برای مقاصد تک تیراندازی بر علیه افراد، خودروهای زره پوش و سنگرهای مستحکم شده استفاده کرد.

مسلسلهای هدایت از دور؛ زمین مسلح برای دشمنان

در بخش دیگر از این رزمایش شاهد رونمایی از دو سلاح ارتقاء یافته در سازمان رزم سپاه بودیم. این ارتقاء ها که بر روی مسلسلهای سنگین و نارنجک اندازهای 40 میلی متری اعمال شده است شامل نصب سیستم های رهگیری و دوربین های دید در روز و شب است. با کمک این سیستم کاربر می تواند اهداف مختلف را در شب و یا روز تعقیب کرده و با دقت بالا هدف قرار دهد.


 مزایای این سامانه این است که اولا با بهره برداری از این سیستم کاربر از پشت سلاح دور شده و می تواند به صورت کنترل از راه دور سلاح را کنترل کرده و با اهداف مختلف درگیر شود. در این صورت احتمال صدمه دیدن کاربر بسیار کاهش پیدا می کند. البته نکته مناسب دیگر در مورد این گونه سلاح ها این است که می توان تعداد زیادی از آنها را به صورت شبکه به هم وصل کرده و با تعداد بسیار کمی از نفرات مساحت زیادی از زمین مورد نظر را کنترل کرده و در صورت لزوم با دشمن درگیر شد.

ابر خمپاره ایرانی عملیاتی شد

اما در تصاویر پخش شده از رزمایش نکته دیگری هم مشخص شد و آن هم عملیاتی شدن سامانه خمپاره انداز 160 میلی متری وفا بود. این سامانه خمپاره انداز نیرومند با کالیبر 160 میلی متر می تواند در طول یک دقیقه 5 یا 8 گلوله سنگین را به سمت هدفی تا فاصله 20 کیلومتری پرتاب کرد و هر هدفی را زمین گیر سازد. فراموش نکنید که امروزه بسیاری از توپهای موجود در جهان از گلوله های کالیبر 155 میلی متر استفاده می کنند.


آزمایش موشکهای ضد زره

اما در روز آخر این رزمایش دو موشک توسن و تندر نیز مورد آزمایش و استفاده قرار گرفتند. توسن، موشکی با قابلیت های متنوع است که قابلیت انهدام زره های واکنشی، استحکامات بتنی، اهداف هوایی پروازی در ارتفاع پائین و اهداف دریایی را دارد. هدایت این موشک نیز نیمه خودکار فرمان به خط دید است و کاربر طی پرواز موشک تنها باید نشانه موجود در دوربین را روی هدف نگه دارد.

سر جنگی دو مرحله ای، جرم نچندان زیاد موشک و پرتابگر، قابلیت بکارگیری از پرتابگرهای زمینی و یا نصب شده روی خودروهای زرهی، ارتفاع کم پرتابگر در هنگام استقرار روی زمین و آماده سازی سریع پرتابگر برای شلیک از ویژگی های این سامانه است.

موشک توسن 26.5 کیلوگرم جرم دارد که 3.2 کیلوگرم از آن مربوطه به سرجنگی است. برد آن بین 70 تا 4000 متر، بیشینه سرعت آن به کمک پیشران سوخت جامدش 200 متر بر ثانیه، احتمال اصابت آن به هدف 95٪ و میزان نفوذ آن در عمق زره تا 670 میلیمتر است. برد این موشک در شب به 2500 متر می رسد.


این موشک در ایران علاوه بر استفاده با پرتابگر ثابت زمینی روی ادواتی از جمله خودروهای راهکنشی(تاکتیکی) سفیر و نفربرهای براق و بی-ام-پی-2 نصب شده است. هدایت این موشک نیز نیمه خودکار و سیمی و کنترل آن از طریق بالک های دماغه است.

ساختار پرتابگر موشک توسن به گونه ای است که کاربر در ارتفاع پایین تر از لوله حاوی موشک قرار می گیرد در نتیجه اولاً از آتش پیشران سوخت جامد آن تا حدودی در امان مانده و همچنین امکان مخفی شدن در عوارض طبیعی یا مصنوعی برای امنیت بیشتر از آتش دشمن را دارد.

دیگر موشک ضد زره ایران، تندر نام دارد که مخصوص استفاده در تانک های تی-72 است. این موشک که از لوله کالیبر 125 میلیمتری توپ این تانک شلیک می شود قابلیت هدف قرار دادن اهداف ثابت و متحرک از جمله اهداف هوایی سرعت پائین را دارد.


هدایت این موشک از نوع نیمه خودکار فرمان به خط دید سوار بر پرتو لیزر است. در این روش موشک اصطلاحاً کور است وتوانایی دیدن هدف را ندارد بلکه با استفاده از حساسه ای که در قسمتهای عقبی بدنه آن نظیر دم قرار داده شده پرتو باریک لیزر تابیده شده از پرتابگر را یافته و رایانه کنترل پرواز سعی می کند تا موشک را در مرکز این پرتو قرار دهد. این فرایند تا رسیدن موشک به هدف ادامه می یابد.

جرم موشک تندر 17.2 کیلوگرم بوده که 3.5 کیلوگرم آن مربوط به سرجنگی دو مرحله ای آن است. عمق نفوذ آن در زره تا 700 میلیمتر، برد آن 100 تا 4000 متر، بیشینه سرعت آن 370 و سرعت متوسط آن 310 متر بر ثانیه است. با استفاده از این موشک توانایی تانک های تی-72 در مقابله با اهداف زرهی متحرک و بالگردها بسیار افزایش یافته است.

این موارد تنها با اکتفا به تصاویر و توضیحات فرماندهان سپاه پاسداران گردآوری و ارائه شده و قطعا همکاری و توضیحات تخصصی آنها می تواند غنای تحلیل های رسانه ای را قوت ببخشد، هرچند که هنوز وجود یک قرارگاه رسانه ای قوی و متخصص در تحلیل و اطلاع رسانی از فعالیتهای رزمندگان سپاه و ارتش در رزمایش ها بیش از پیش احساس می شود.